คอรัปชันในสายตาของข้าพเจ้า

คอรัปชันในสายตาของข้าพเจ้า (เขียนเมื่อปี 2545- ได้รับรางวัลจากองค์กรเพื่อความโปร่งใสแห่งประเทศไทย)

ปัญหาสังคมของประเทศไทยนั้นมีมากมาย ไม่ว่าจะเป็นปัญหายาเสพติด ปล้นจี้ ข่มขืน ทำร้ายร่างกาย อาชญากรรมที่พบเห็นทุกวันนี้เกิดขึ้นก็เพราะว่าเรายังเป็นมนุษย์ที่มีความโลภ โกรธ หลง บางคนที่ไม่สามารถควบคุมความต้องการทั้งภายในและภายนอกได้ก็มักจะก่อเหตุเดือดร้อนขึ้นมา แต่ปัญหาที่ผมเห็นว่าน่าเป็นห่วงที่สุดในตอนนี้คือปัญหาการคอรัปชันที่ฝังลึกเข้าทำลายจิตสำนึกของคนไทยมานานกว่าศตวรรษ การคอรัปชันหรือการฉ้อราษฏบังหลวงมีการพัฒนารูปแบบไปตามยุคสมัย ทำกันจนเป็นธรรมเนียมปฏิบัติที่บางคนเห็นว่าเป็นสิ่งที่ควรทำ
คอรัปชันนับว่าเป็นปัญหาใหญ่ของสังคมมานับตั่งแต่โบราณกาล เมื่อครั่งที่ประเทศเรายังใช้ระบบการปกครองแบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ พระมหากษัตริย์ทรงเป็นผู้มีอำนาจสิทธิขาดแต่เพียงผู้เดียว แต่ในส่วนภูมิภาคแล้วกษัตริย์จะแต่งตั่งเจ้าเมืองไปปกครอง เจ้านายเหล่านี้ไม่ได้เงินเดือนจากพระคลัง แต่ก็ได้รับประโยชน์จากการกินเมือง นานเข้าก็เห็นว่าเป็นธรรมเนียมปฏิบัติมาตั่งแต่อดีตที่ข้าราชสามารถหาผลประโชนย์จากตำแหน่งหน้าที่ได้
ระบบอุปถัมภ์ก็เป็นอีกระบบหนึ่งที่ฝังลึกกันจนเป็นธรรมเนียม ในปัจจุบันเราจะสามารถเห็นได้ว่าในระบบราชการนั้น ใครที่มีเส้นมีสายดีก็จะมีความเจริญรุ่งเรือง หรือไม่ว่าจะเป็นการบรรจุเข้ารับตำแหน่ง เลื่อนขั้น ก็มีการให้สินบนกัน กระทั่งในโรงเรียน สถานที่ซึ่งเพาะอบรมเยาวชนของชาติก็มีการคอรัปชัน การฝากเด็กเข้าเรียนในโรงเรียนที่มีชื่อเสียง ซื้อที่นั่งในชั้นเรียนเป็นต้น
สาเหตุของการคอรัปชันนั้นมีมากมาย แต่ที่ผมเห็นว่ามีความสำคัญมากที่สุดคือ ความโลภและความเห็นแก่ตัว เราทุกคนนั้นมีความต้องการด้วยกันทั้งนั้น ธรรมชาติของมนุษย์นั้นก็มีสันชาติญาณ เหมือนกับสัตว์อื่นๆที่อยู่บนโลกใบนี้ ที่ต้องการอาหารเพื่อมาประทังชีวิต ต้องการมีชีวิตรอด แต่ทว่า มนุษย์มีความต้องการที่ซับซ้อนกว่านั้น มนุษย์ต้องการสิ่งที่เป็นรูปธรรมและนามธรรม มีความต้องการทางด้านจิตใจ ต้องการความรัก ต้องการการยอมรับจากสังคม ต้องการอำนาจ ต้องการที่จะมีชื่อเสียงและเกียรติยศ และอื่นๆอีกมากมาย ความต้องการของมนุษย์นั้นไม่มีที่สิ้นสุด และบางคนยอมที่จะทำทุกอย่างเพื่อตอบสนองความต้องการของตน
ความต้องการเป็นแรงผลักดันให้เราทำสิ่งต่างๆ แต่เราก็จำเป็นที่จะต้องรู้จักควบคุมความต้องการด้วย ถ้าเราควบคุมความต้องการไม่ได้ ไม่รู้จักพอเพียง เราก็จะพยายามสนองความต้องการนั้นอยู่เรื่อยๆ และมากขึ้นๆ ความโลภนี้เองที่เป็นสาเหตุของการคอรัปชัน ถ้าวิเคราะห์ปัจจัยในการคอรัปชันให้ดีจะพบว่าปัจจัยหลักคือ อำนาจ
อำนาจกับการคอรัปชันเป็นสิ่งที่มีอยู่คู่กัน อำนาจสามารถบันดารสิ่งที่ตนเองปรารถนาได้ ยิ่งมีอำนาจมากเท่าไรก็ยิ่งมีโอกาสในการคอรัปชันมากตามไปด้วย ผู้ที่มีอำนาจจึงเป็นผู้ที่จะสามารถคอรัปชันได้ง่ายกว่าคนที่ไม่มีอำนาจ ยกตัวอย่างเช่น ในกรณีของส่วยทางหลวง ตำรวจทางหลวงมีอำนาจในการจับกุมผู้กระทำผิดกฎหมาย แต่ตำรวจเหล่านั้นได้ใช้อำนาจที่มีอยู่เป็ช่องทางในการหารายได้เป็นประโยชน์ส่วนตน ผลที่ได้มาคือเงินเข้าสู่พรรคพวกของตนเอง ผลเสียต่อส่วนรวมคือประชาชนที่ไม่รู้เรื่องจำทนต้องใช้ทางหลวงร่วมกับเหล่ารถบรรทุกที่มีน้ำหนักเกิน ต้องทนเห็นถนนซึ่งสร้างมาจากภาษีที่พวกเขาจ่ายไปพังไปก่อนเวลาอันควร ที่กล่าวมานี้เป็นตัวอย่างที่มีความซับซ้อนไม่มาก สิ่งที่ผู้มีอำนาจต้องการจากการคอรัปชันก็คือเงิน ในทางเดียวกันการคอรัปชันก็เปรียบดังการลงทุน ผู้มีอำนาจก็ต้องใช้เงินในการสร้างฐานอำนาจให้กับตนเองเช่นกัน
เงินเป็นวัตถุอันดับแรกๆ ที่จะส่งเสริมอำนาจเพราะเงินสามารถซื้ออำนาจได้ ธุรกิจที่รุ่งเรืองก็เป็นแหล่งที่มาของเงินและอำนาจ ในยุคปัจจุบันอำนาจทางเศรษฐกิจนับว่าเป็นอำนาจที่ทรงพลังมากที่สุด จะเห็นได้ว่าประเทศมหาอำนาจอย่างเช่น ญี่ปุ่น ไม่จำเป็นต้องมีกองทัพใหญ่โต แต่ด้วยเศรษฐกิจที่มั่นคง ก็สามารถเข้ามีอำนาจโลกได้ ในสัดส่วนที่เล็กลง บริษัทที่มีผลประโยชน์มากก็จะมีการคอรัปชันเกิดขึ้นได้ถ้าไม่มีระบบจัดที่รัดกุม
คนที่มีอำนาจมากพอที่จะอยู่เหนือกฎเกณฑ์ที่สร้างมาป้องกันการคอรัปชันได้จะมีลู่ทางในการโกงกินมากโดยเฉพาะผู้ที่มีอำนาจสิทธิขาดในหน่วยงาน การป้องกันคือเราจะต้องกระจายอำนาจไปสู่คนหลายๆฝ่าย ให้มีการถ่วงดุลอำนาจซึ่งกันและกัน ไม่ยอมให้อำนาจมารวมอยู่ในกลุ่มบุคคลใดบุคคลหนึ่ง
วิธีที่จะแก้ปัญหาการคอรัปชันได้ดีที่สุดคือการปลูกจิตสำนึกให้กับชาวไทย เพราะเป็นการแก้ปัญหาที่ต้นเหตุ มีผลถาวร รัฐควรให้ความรู้คู่คุณธรรม รณรงค์ให้คนไทยรู้จักหน้าที่ของตน สามารถควบคุมตนเองได้ สอนให้เคารพกฎหมายของบ้านเมืองเราสร้างกฎเกณฑ์มามากมายขึ้นมาตรวจสอบและควบคุมพฤติกรรมของผู้มีอำนาจนั้นก็จะทำให้การคอรัปชันเป็นไปได้ยาก เพราะพวกเขาจะต้องระมัดระวังตัวมากขึ้น แต่การป้องกันนี้เป็นการแก้ปัญหาที่ปลายเหตุ เราสร้างมาตรการขึ้นมาควบคุมกลับทำให้เทคนิคการฉ้อโกงซับซ้อนมากขึ้นกว่าเดิม
การคอรัปชันก็เกิดจากตัวเราเองถ้าเราสามารถทำตัวเราให้บริสุทธิ์ได้ เราก็จะสามารถไปตรวจสอบผู้ที่สงสัยว่ากระทำการคอรัปชันได้อย่างโปรงใส ทุกวันนี้ระบบการตรวจสอบการทุจริตประพฤติมิชอบนั้นมีมากมาย สื่อก็มีอำนาจและเสรีภาพเพียงพอที่จะสร้างกระแสทำให้สังคมเราปราศจากการคอรัปชันได้ การแก้ปัญหาไม่ได้ยากเกินความสามารถของเราเลย ขอเพียงเราต้องเริ่มต้นที่ตัวเราเองก่อน จากนั้นก็ส่งเสริมให้ผู้คนรอบข้างทำตาม องค์กรของเราก็จะโปร่งใส ผลประโยชน์จะกลับมาอยู่ที่ส่วนรวม ทุกๆคนก็จะมีความสุข